miniatuur / verluchtigd gebeden-, blokboek of -handschrift

Handgeschreven miniaturen zijn doorgaans verluchtigd met kleurige getekende hoofdletters waarvoor aanvankelijk rood loodoxide al dan niet in combinatie met goud en zilver werd gebruikt.

“Miniatuur” heeft oorspronkelijk niets te maken met iets kleins, die betekenis kreeg het pas later. Miniaturen komen in elk formaat van piepklein (enkele vierkante centimeter) tot vrij groot voor. Denk maar aan La Bella Principessa van Leonardo da Vinci (330 × 239 mm).

In de 15^de eeuw zien we de opkomst van librariërs (voorlopers van de hedendaagse uitgevers). Zij organiseren en financieren handschriftenproducties. Toegevoegde unieke volgbladminiaturen gaven toch een exclusief tintje aan een handschrift. Veel van de volgbladminiaturen leunen echter op plagiaat. Onder andere populaire religieuze altaarschilderingen dienden als voorbeeld

Blokboeken (xylographica) zijn korte veelal religieuze (gebeden)boeken van maximaal 50 bladen, geprint door middel van houten printblokken. Maar het waren zeker niet de wegbereider van het latere gedrukte boek (Gutenberg) Wel verschenen populaire, peperdure blokboeken ook in drukvorm.